Vragen die ik me
stel…
Hoe komen die spullen in het museum?
Wie baat zo een museum uit en waarom?
Mag iemand zomaar oorlogsmateriaal verzamelen?
Van welke gebeurtenis zijn de vondsten of giften?
History 44 – Bérismenil
Tijdens ons familieweekend in La Roche-en-Ardenne stelde een
neef van me voor om naar een oorlogsmuseum te bezoeken. In dit gedeelte van
Wallonië zijn er verschillende van deze “particuliere” musea. Na het
Ardennenoffensief is er veel materieel achtergebleven. Vele burgers hebben nog
oorlogsmateriaal op hun zolder of in een schuur liggen.
History 44 bestaat uit een eigen verzameling en giften van
bewoners uit de omgeving. Het museum werd opgericht door de broers Mike en
Glenn Sadzo. Na een kleine tentoonstelling in een naburig café-restaurant zag
een van de broers dat hier een enorm interesse voor was. De collectie van de
broers was zodanig gegroeid dat ze hun passie wilden delen en besloten een
museum te openen. Na een jaar hard werken was het museum een feit.
Het museum heeft een mooie collectie aan oorlogsmateriaal.
Een Duitse 105 mm Howitzer, Amerikaanse en Duitse paspoppen, Belgisch
collaboratiemateriaal, stukken van een B-17 bommenwerper…
Sommige andere gepassioneerde verzamelaars gaan op zoek naar
oorlogsmateriaal. Ze bestuderen de veldslagen en trekken er dan op uit met een
metaaldetector. Zo vinden ze massa’s oorlogsmateriaal uit de grond. Dit is nu
verboden in België.
Het zal moeilijk worden voor verschillende musea om hun
wapentuig te behouden. Niet zozeer omdat de wapens soms gewoon achter een kippendraad
liggen samen met munitie. In een Koninklijk Besluit van 14 oktober 2014 dienen
alle oorlogswapens geneutraliseerd te worden op kosten van de eigenaar. Ze
moeten dan een certificaat bezitten dat wordt geleverd in luik. Het leger zal
moeten inspringen om dit KB te laten uitvoeren. Ook de kanonnen op de Atlantikwall
van Raversijde zijn verplicht om zo een certificaat te halen of verwijderd te
worden.
In Vlaanderen zijn zulke particuliere musea onmogelijk door
de nieuwe wapenwet die is gestemd na het incident met Hans van Themse. In
Vlaanderen mogen enkel erkende jagers en sportschutters die aangesloten zijn
bij een schietclub vuurwapens bezitten. Ze krijgen een vergunning die elke 5
jaar moet vernieuwd worden. Wapens moeten achter slot en grendel. Er moet een
alarm zijn…
Battle of the Bulge –
Ardennenoffensief – Operatie “Wacht am Rhein”
Na de doorbraak op D-day 6 juni 1944 en 6 maanden vechten, duwen de geallieerde de Duitsers terug tot aan de grenzen van Hitlers Duitsland. Ze maken zich klaar voor overwintering en invasie in de lente van 1945. De stille regio van de geallieerden zijn de Waalse Ardennen of het “Ghost Front”. Met amper 60 000 troepen, hoofdzakelijk Amerikanen, hielden ze een front van 70 km onder controle. De soldaten kwamen daar om uit te rusten of om groentjes te laten wennen aan de oorlog. Het terrein heeft vele hoogteverschillen en staat vol met bomen. Het is een slechte plaats voor Duitsland om een tegen offensief te starten. Het was voor de Amerikanen een “berekend risico”. Marlène Dietrich zou op 16 december 1944 optreden voor de manschappen. Duitsland dacht daar anders over…
Op 16 december 1944 slaan ze toe. Een leger van
SS-oorlogsveteranen en pas opgeroepen jongeren. Het moraal van deze soldaten is
optimaal. Ze zijn de onophoudelijke luchtaanvallen op de Duitse steden moe en
willen de geallieerden een pandoering verkopen. In de eerste dagen worden vele duizenden Amerikanen gevangen genomen en gedood. In de
Oostkantons werden de Duitsers toegejuicht zoals in mei 1940. Duitse Commando’s
spioneren de omgeving in Amerikaanse uniformen en voertuigen. Ze zochten naar
informatie en pleegden sabotage voor Otto Skorzeny de grote specialist van de
geheime oorlog. Toch vielen ze in vijandige handen, daar wachtte alleen maar de
kogel.
In het noorden liep het plan niet zoals voorzien.
Amerikaanse soldaten versperden het 6de SS pantserleger ter hoogte
van Elsenborn. De rechterarm van het pantserleger lag lam.
Onder leiding van Peiper braken in het zuiden enkele
duizenden manschappen en tientallen tanken door de verdediging. Weer werden 300
GI’s gevangen genomen. Tankgroeppe Peiper leidt zijn troepen richting Stavelot
langs Malmedy. Het moorden van de SS-er gaat verder. Ze executeerden nog maar eens
150 GI’s. Bij Trois-pont stoten ze op een verrassing. De bruggen zijn
opgeblazen en ze raken de Amblève niet over. Ze trekken verder richting
Targnon. Daar stuit Peiper op het 741ste bataljon van de Amerikanen.
Hier stopt de Blitz-aanval van Peiper. De bruggen zijn opgeblazen en hij zit
zonder brandstof. De geallieerden hebben hun voorraden in brand gestoken zodat
ze niet in vijandige handen vielen. Peiper heeft 120 km afgelegd in drie dagen.
Dat is een klein record tijden deze oorlog. Het foutief inschatten van het
terrein is weer een strategische fout van Hitler.
In het zuiden gaat het de Duitsers beter af. Voor Bastogne
(Bastenaken) staat een grote troepenmacht. De inwoners zien met lede ogen aan
hoe de bevelhebbers en hun medewerkers de benen nemen. De gevechtstroepen
blijven in Bastogne. Enkele honderdduizenden mensen zijn op de vlucht zoals in mei 1940.
Generaal Eisenhouwer stuurt de beruchte en beroemde 101 para
divisie naar het front. Hoewel ze geen speciale bewapening hebben, is hun
vechtlust enorm. Ze brengen de speciale Tiger II tanks tot stilstand. Patton
belooft troepen voor een tegenoffensief. Dit zal wel een drietal dagen in
beslag nemen. Bastogne wordt omsingeld. Vrouwen en kinderen vluchten weg in de
barre koude. Ze kunnen geen vuur maken of ze worden beschoten. Er is amper
eten. Ze maken soep van aardappelschillen. De patatjes zelf eten ze als
maaltijd.
In Sankt-Vith gaat het ook al niet beter. De stad is
helemaal omsingeld buiten nog één weg. Vijf dagen houden de geallieerden het
vol. Het mag niet baten. 23 december valt Sankt-Vith in Duitse handen. De
Duitsers zijn wel veel kostbare tijd verloren. In de dagen voor Kerstmis begint
het te sneeuwen op de Ardense plateau. Wapens en voertuigen worden wit
geschilderd. De inwoners van Bastogne kunnen enkel toekijken. Er komt een Duits
ultimatum. Twee boodschappers bezorgen de boodschap van generaal Anthony
McAuliffe. Hij antwoord met “NUTS!”. (geen spraken van) De Duitsers begrijpen
er niets van… NOTEN? Het antwoord van de vijand laat niet op zich wachten. Er
volgt een luchtaanval van enkele dagen. De kinderen schuilen in kelders van een
meisjesschool. Er was geen licht en geen verwarming. Bij de bombardementen
springen de ramen en deuren uit hun hengsels. Ze zijn doodsbang. Het tij keert
echter. De lucht klaart op en de Duitse stellingen krijgen een koekje van eigen
deeg.
In het westen naderen de Duitsers het stadje Rochefort. De
Amerikanen zijn genoodzaakt om terug te trekken en de vijand plundert de stad.
Op 24 december probeert een patrouille in Dinant een plaats te zoeken om de
Maas over te steken. Ze rijden met een
Jeep en dragen Amerikaanse uniformen. Ze stuiten op een controlepost en ze
worden geëxecuteerd. Verder raken de
Duitsers niet.
Kerstnacht is geen heilige nacht. Net voor de middernachtmis
breekt de hel los. De Duitse bommenwerpers werpen vier uur lang bommen op
Bastogne. Het wordt omgetoverd tot een puinhoop. Het hoofdkwartier en
veldhospitaal wordt fel getroffen. Op kerstdag breken de Duitsers door de linies.
Toch weten de geallieerden de aanval af te slaan. Aan beide kanten zijn er
zware verliezen.
Op 26 december is er goed nieuws. De beloofde troepen van
Patton zijn aangekomen. Ze hebben 100 km door sneeuw, modder en ijs achter de
rug. Bastogne kan terug herademen en Patton is de held van de dag.
Sankt-Vith krijgt een bommentapijt op zijn dak. Het is
zinloos in deze fase van de oorlog. De Duitsers konden toch geen weg meer op.
De geallieerden leggen 90% van de gebouwen plat. Meer burgers dan Duitsers sterven
tijdens deze aanvallen.
Het is een verloren zaak voor de Duitsers. Op bevel van
Hitler proberen ze nog één keer de linies van Patton te doorbreken. Dit lukt
echter niet. Door de nieuwe troepen is de overmacht van de geallieerden te
groot. De Britse maarschalk neemt de leiding over. Hij voert eerst een
uitgebreid luchtoffensief voor hij de grondtroepen hun werk laat doen. Vooral
de burgers lijden hier erg onder. Bruggen, wegen en kruispunten worden
systematisch vernield. Vele burgers laten hierbij het leven.
Op 6 januari 1945 wordt Houffalize voor de 6de
keer gebombardeerd. De stad ligt in puin, geen enkel huis staat nog recht, geen
straat is meer heel. Honderden bevroren lijken lagen overal in de sneeuw. Hele
gezinnen waren verdwenen. Aan de Duitse kant was het niet beter. Met operatie
“Wacht am Rhein” laten honderdduizend soldaten het leven. De laatste uithaal
van Hitler was een feit. De bevoorrading van de geallieerden kreeg hij niet
gestopt…
Weetjes
De Duitse tanks Tiger II zijn ontworpen door Porsche.
De Nazi-uniformen van de SS zijn ontworpen door Hugo Boss.
Band of brothers - http://www.youtube.com/watch?v=hBeXRvdlmyY
Battle of the Bulge (1965) - http://www.imdb.com/title/tt0058947/
Gebruik in PAV
Oorlog is een deel van de maatschappij. Zowel in het heden
als in het verleden. De jongeren mogen best weten wie er gevochten heeft voor
de vrijheden waar we nu van genieten. Hoe mensen hebben geleden. Pijn,
ontbering en verdriet allemaal voor de bevrijding van het fascistische juk van
Duitsland. Dat ze weten dat je niet Rusland moet zijn om een grote of beroemde
veldslag te winnen. De Tweede Wereldoorlog is zeker zo belangrijk. En weer
speelde ons klein landje een belangrijke rol. Indien de Duitsers toch Antwerpen
zouden bereiken, was de oorlog in 1945 waarschijnlijk niet gedaan. Een uitstap
naar het zuiden van het land om de littekens van het Ardennenoffensief te
bekijken is een heel nuttige schooluitstap.
Bronnen:
